Η εμφάνιση πολυκυστικών ωοθηκών είναι ένα συχνό φαινόμενο που αφορά ένα μεγάλο μέρος των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία, παγκοσμίως.  Πολύ συχνά, η εμφάνιση πολλών μικρών κυστών στις ωοθήκες συνοδεύεται και από άλλες ενδοκρινικές διαταραχές που περιλαμβάνουν είτε την αυξημένη παραγωγή ανδρικών ορμονών (υπερανδρογοναιμία) είτε την ινσουλινοαντίσταση, καθώς και ψυχολογικές επιπτώσεις.

Η διάγνωση του Συνδρόμου γίνεται όταν υπάρχουν δυο ή τρεις παράγοντες μαζί (εμφάνιση πολυκυστικών ωοθηκών ή/και ινσουλινοαντίσταση ή/και υπερανδρογοναιμία).

Τα κύρια συμπτώματα του συνδρόμου είναι ο άστατος κύκλος, η τριχοφυΐα, η ακμή, η ανδρικού τύπου παχυσαρκία, η δυσανεξία στη γλυκόζη και η δυσκολία στην απώλεια βάρους. Το ΣΠΩ θεωρείται η συχνότερη αιτία υπογονιμότητας στις γυναίκες. Επιπλέον η ινσουλινοαντίσταση και η κοιλιακή παχυσαρκία αυξάνουν τον κίνδυνο για την εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου και Σακχαρώδη Διαβήτη, ενώ οι γυναίκες με ΣΠΩ έχουν περισσότερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρδιαγγειακά προβλήματα.

Σε μερικές γυναίκες, τα συμπτώματα του ΣΠΩ είναι ήπια, ενώ σε άλλες γυναίκες είναι εμφανή και μπορεί να επηρεάσουν την εικόνα που έχουν για το σώμα τους, επεκτείνοντας τη γκάμα των προβλημάτων και σε ψυχικό επίπεδο. Είτε λόγω της υπερινσουλιναιμίας είτε λόγω άλλων ενδοκρινικών και μη διαταραχών, φαίνεται ότι οι διαταραχές διατροφής, η κακή εικόνα σώματος καθώς και η κατάθλιψη εμφανίζονται περισσότερο συχνά σε γυναίκες με ΣΠΩ.

Η παχυσαρκία επιδεινώνει το σύνδρομο και αντιθέτως η διαχείριση βάρους (απώλεια βάρους, πρόληψη αύξησης βάρους) προτείνεται ως η αρχική θεραπευτική στρατηγική και επιτυγχάνεται καλύτερα μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής οι οποίες περιλαμβάνουν αλλαγές στην διατροφή, την άσκηση και την διατροφική συμπεριφορά γενικότερα.

Αύξηση βάρους και ΣΠΩ

Η αύξηση του βάρους, που είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά του συνδρόμου, αρχικά γίνεται σταδιακά και πολλές φορές συνεχίζεται ραγδαία. Το επιπλέον βάρος εντοπίζεται στην κοιλιακή περιοχή και μπορεί να εμφανιστεί παρά τη φαρμακευτική αντιμετώπιση του συνδρόμου, αφού η παρουσία αυξημένης ινσουλίνης στο αίμα καθιστά ευκολότερη την αποθήκευση του λίπους, ενώ δυσκολεύει την καύση του (λιπόλυση).

Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι της θεραπείας στο ΣΠΩ;

Αρχικά, στόχος είναι η ανακοπή της περαιτέρω αύξησης του βάρους. Δεύτερον, θεωρείται σημαντικό να γίνουν διατροφικές αλλαγές αλλά και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Η ινσουλινοαντίσταση και η κοιλιακή παχυσαρκία αυξάνουν τον κίνδυνο για την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου και δυσλιπιδαιμίας. Η σωστή διατροφή, παράλληλα με κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής, βοηθάει στη μείωση της υπερινσουλιναιμίας αλλά και στη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου.

Η μείωση του βάρους συνιστάται, ιδιαίτερα εάν υπάρχει πρόβλημα γονιμότητας, ακριβώς επειδή βελτιώνει σημαντικά τις αναπαραγωγικές, αλλά και τις ενδοκρινικές ανωμαλίες. Οι έρευνες έδειξαν ότι δεν είναι απαραίτητη η μείωση μεγάλου ποσοστού του βάρους για να υπάρξει θετικό αποτέλεσμα. Ακόμα και με μικρή μείωση του βάρους, της τάξης του 5-10% του υπάρχοντος βάρους, επέρχεται σημαντική βελτίωση στα βιοχημικά αποτελέσματα αλλά και στη γονιμότητα.

Το βάρος μιας κοπέλας με ΣΠΩ μπορεί να μη φτάσει ποτέ στα χαμηλά επίπεδα που συνιστώνται για τη διατήρηση της υγείας της (Δείκτης Μάζας Σώματος: 20-25 kg/m2), είναι όμως σημαντικό να βελτιωθεί η εικόνα του σώματός της και η σύσταση του.

Το εξειδικευμένο διαιτολόγιο θα πρέπει να συνδυάζεται με την εξειδικευμένη ιατρική παρακολούθηση για την παροχή της κατάλληλης φαρμακοθεραπείας, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Γίνεται η ισορροπημένη διατροφή να βελτιώσει τα συμπτώματα του Συνδρόμου;

Πρόσφατη ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στην μεγαλύτερη ιατρική ηλεκτρονική βάση δεδομένων (Cochrane Database), έδειξε ότι η παρέμβαση στον τρόπο ζωής βελτιώνει τη σύνθεση του σώματος, τον υπερανδρογονισμό (υψηλές ανδρικές ορμόνες και τα κλινικά αποτελέσματα αυτών) και την αντίσταση στην ινσουλίνη σε γυναίκες με ΣΠΩ.

Ποιο είναι το κατάλληλο διατροφικό σχήμα για την αντιμετώπιση του ΣΠΩ;

Η ύπαρξη ινσουλινοαντίστασης, καθώς και η κοιλιακή παχυσαρκία είναι δύο παράγοντες οι οποίοι καθορίζουν το σχεδιασμό της διατροφής. Αν υπάρχει ινσουλινοαντίσταση, τότε η διατροφή θα πρέπει να βασιστεί στις αρχές της διατροφής για την πρόληψη του σακχαρώδους διαβήτη.

Ποιες είναι αυτές;

• Περιορίζουμε την ολική κατανάλωση υδατανθράκων μέσα στην ημέρα αλλά και στα επιμέρους γεύματα
• Προτιμούμε τους υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη που είναι πλούσιοι σε φυτικές ίνες
  αποφεύγουμε τη ζάχαρη, καθώς και τα προϊόντα στα οποία προστίθεται.
• Περιορίζουμε τα ζωικά λιπαρά αποφεύγοντας το βούτυρο, την κρέμα γάλακτος, το λίπος και το επεξεργασμένο κρέας.
• Περιορίζουμε την κατανάλωση τηγανητών και μεγάλης ποσότητας φυτικών λιπαρών.
• Εμπλουτίζουμε τη διατροφή μας σε φρούτα και λαχανικά.
• Αυξάνουμε την κατανάλωση ω-3 λιπαρών οξέων σε 1-2 φορές την εβδομάδα, καθώς έχει αποδειχτεί ότι περιορίζουν τη φλεγμονή και βελτιώνουν την ινσουλινοαντίσταση.

Εάν υπάρχει ινσουλινοαντίσταση στο ΣΠΩ, ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπευτικής προσέγγισης είναι η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, κατά την οποία απορροφάται ευκολότερα η γλυκόζη (σάκχαρο) από το αίμα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα και τον περιορισμό της υπερινσουλιναιμίας.

Γι’ αυτόν τον λόγω προσπαθήστε να ενσωματώσετε στην καθημερινότητά σας γύρω στα 45-60 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Άσκηση αποτελεί οτιδήποτε αυξάνει την κυκλοφορία του αίματος, όπως η κηπουρική, ο χορός, το περπάτημα, το ποδήλατο, το κολύμπι κτλ. Το κλειδί για να διατηρήσετε την κίνηση είναι να σας ευχαριστεί!